vrijdag 10 september 2010

Mechanisme van Antikythera





















Centraal tandwiel, Nationaal Archeologisch Museum van Athene, n°15987.














Deel van mechanisme














Schema van de tandwielen














Reconstructie






Het Mechanisme van Antikythera (ca. 14080 v. Chr.) is een analoge computer met door corrosie aangetaste bronzen tandwielen, dat in 1901 uit een gezonken schip werd opgedoken, in de buurt van het Griekse eiland Antikythera. Het is te zien in het Nationaal Archeologisch Museum van Athene en bleek gebruikt te kunnen worden om ingewikkelde astronomische tijdsberekeningen mee uit te voeren, zoals het berekenen van zonsverduisteringen. In 2008 werd ontdekt dat daarnaast ook de kalender van culturele evenementen (de Olympische Spelen en de de Spelen van Naa in Dodona) toegepast werd.[1][2] Het gebruik van Corynthische namen van maanden wijst op een herkomst of bestemming in Corinthe of haar koloniën op Sicilië als Syracuse of Taurominion.



Volgens de Scientific American van December 2009 worden er vier spelen genoemd:



  • IsthmiaA (spelen van Corinthië)


  • Pythia (Delphi)


  • Naa (Dodona)


  • Olympia (Athene)


















Inhoud









Werking



Het uit de eerste of tweede eeuw voor Chr. stammende mechanisme bestaat uit verschillende lagen gegraveerde platen en tandwielen. Het mechanisme gaf informatie over de stand van de zon, de maan en vier van de toen bekende planeten. Een maanwijzer gaf de maanfasen weer, een andere wijzer gaf informatie over de opkomst en de ondergang van de voornaamste heldere sterren. Het was zo geavanceerd dat een datum ingevoerd kon worden door middel van een aantal draaischijven waarna de gewenste informatie op de wijzerplaten getoond werd. En omgekeerd, door de wijzer op een belangwekkende astronomische gebeurtenis te zetten (maansverduistering bijv.) kon de bijbehorende datum afgelezen worden. De datum werd enerzijds aangegeven op de Egyptische 365 dags-kalender, anderzijds (op de achterkant) via de Metonische 235 lunaire maanden kalender. (SA dec. 2009)



Naar schatting bestond het mechanisme uit circa 38 individuele tandwielen, waarvan slechts een deel gevonden is (29 tandwielen zijn via röntgenonderzoek geïdentificeerd). Voor het bepalen en reconstrueren van de werking hebben onderzoekers dan ook veronderstellingen moeten maken. Desondanks staat vast dat het Mechanisme van Antikythera meer dan 1200 jaar het ingewikkeldste navigatieinstrument was dat geproduceerd is. Sommige tandwielen waren epicyclisch, anders gezegd een tandwieltje op een tandwieltje, zodat nog complexere zaken uitgerekend konden worden zoals zon- en maansverduisteringen. Latere modellen kenmerkten zich door een veel lagere complexiteit met circa 8 tandwielen. Het mechanisme getuigt van een vakmanschap dat pas in de 18e eeuw weer bereikt werd.[3]

Onderzoek



Helaas is veel van het mechanisme verloren geraakt en zijn de restanten, die in een museum in Athene te bezichtigen zijn, door corrosiezodanig aangetast dat het meer dan een eeuw heeft geduurd voordat het mechanisme goed doorgrond kon worden.



Het bedrijf X-Tek heeft in 2006 door middel van microfocus CT-scans een beter inzicht gekregen in het inwendige van het apparaat. In het tijdschrift Nature van 29 november 2006 werd beschreven hoe het mechanisme waarschijnlijk gewerkt heeft.[4][5] Het apparaat bestaat nu uit 82 brokstukken (7 grote stukken (A - G) en 75 kleine brokken (1-75))

Herkomst



Het is nog onduidelijk waar het mechanisme vandaan komt, maar de Corynthische maandnamen wijzen op een herkomst of bestemming in Corinthe of haar koloniën op Sicilië als Syracuse of Taurominion. Mogelijk is het ontworpen door de sterrenkundigePosidonius (ca. 135 v.Chr.51 v. Chr.) die op Rhodos leefde. Ook Hipparchus (ca. 190 v.Chr.120 v.Chr.) zou wel eens de maker kunnen zijn. Ook hij leefde op Rhodos, wat in die tijd een vooraanstaand centrum voor sterrenkunde was. Ook Archimedes' werk zou wel eens van invloed kunnen zijn geweest op het ontwerp van het Mechanisme van Antikythera. Een verband met Syracuse zou kunnen verwijzen naar Archimedes, die volgens Cicero een planetarium gemaakt had en een verloren boek schreef over sterrenkundige berekeningen. Zo is bekend dat de generaal Marcellus na de slag van Syracuse (waarbij Archimedes stierf) slecht één oorlogsbuit meenam, een astronomisch instrument. Misschien een voorloper van het Antikythera mechanisme?

Externe links





Literatuur





  • (en) Marchant, JoDecoding the heavens: solving the mystery of the world's first computer, William Heinemann/Da Capo Press, 2008/2009.


  • (en) Nature, 455, 16 oktober 2008, p. 867-868 (bespreking van boek Marchant met details).


  • (en) Russo, Lucio The Forgotten Revolution: How Science Was Born in 300 BC and Why It Had To Be Reborn (De vergeten revolutie: hoe de wetenschap in 300 v.Chr. werd geboren en waarom zij opnieuw geboren moest worden) (La rivoluzione dimenticata, 1996), hoofdstuk 4.8 (p. 148-150), ISBN 3-540-20396-6.


  • (en) Scientific American, december 2009, p. 52-59 Decoding an ancient computer.














Referenties





  1. Olympic link to early 'computer' (en)


  2. Freeth, T, Jones, A., Steele, J.M. & Bitsakis, Y.: Calendars with Olympiad display and eclipse prediction on the Antikythera Mechanism, Nature, 454, 31 july 2008, 614-617 (en)


  3. Nature, 455, 16 October 2008, pp 867-868 bespreking van boek Marchant met details


  4. Artikel op Nature over het Antikytera mechanisme (en) Freethe, T. et al. Decoding the ancient Greek astronomical calculator known as the Antikythera Mechanism, Natuure 444, 587-591 (2006)


  5. Het "Antikythera Mechanism research Project" met links naar fotomateriaal (en)












Questions for article:


This article is from Wikipedia. All text is available under the terms of the GNU Free Documentation License.




Geen opmerkingen:

Een reactie posten